Dịch Covid-19 diễn ra từ đầu năm 2020 đến nay đã tác động mạnh đến hầu hết các mặt của kinh tế - xã hội, trong đó, lượng người nước ngoài nhập cảnh Việt Nam giảm đáng kể (năm 2020 giảm 75% so với năm 2019, 06 tháng đầu năm 2021 giảm 95% so với cùng kỳ năm 2020). Để phòng, chống dịch Covid-19, từ cuối tháng 02, đầu tháng 3/2020, Chính phủ đã ban hành các Nghị quyết về tạm dừng miễn thị thực đơn phương với công dân của 13 nước; từ ngày 22/3/2020, tạm dừng nhập cảnh đối với tất cả người nước ngoài vào Việt Nam trừ các trường hợp đặc biệt nhập cảnh với mục đích ngoại giao, công vụ; người nước ngoài là chuyên gia, nhà đầu tư, nhà quản lý, lao động kỹ thuật cao (gọi chung là chuyên gia) và thân nhân.

Hiện nay, Bộ Công an đã ban hành Hướng dẫn về việc đề nghị xét duyệt cho người nước ngoài nhập cảnh Việt Nam theo bảo lãnh của cơ quan, tổ chức trong giai đoạn áp dụng các biện pháp phòng, chống dịch Covid-19, được đăng tải trên Cổng Thông tin điện tử về xuất nhập cảnh Việt Nam nhằm tạo thuận lợi cho các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp trong việc làm thủ tục mời, bảo lãnh chuyên gia nước ngoài nhập cảnh Việt Nam. Hướng dẫn được xây dựng trên cơ sở các quy định có liên quan của Luật số 47/2014/QH13, Luật số 51/2019/QH14 và các chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Ban Chỉ đạo quốc gia phòng, chống dịch Covid-19. Người nước ngoài được phép nhập cảnh Việt Nam phải thực hiện cách ly và tuân thủ các yêu cầu về y tế, bảo đảm an toàn phòng, chống dịch.

Khi dịch Covid-19 bùng phát ở hầu hết các nước trên thế giới, nhiều nước đã thực hiện hạn chế đi lại, tạm đóng cửa biên giới, dừng các chuyến bay. Nhiều người nước ngoài vào Việt Nam du lịch, thăm thân nhân bị mắc kẹt, chưa thể về nước. Xuất phát từ tình hình trên, thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và của lãnh đạo Bộ Công an, Cục Quản lý xuất nhập cảnh đã đề xuất cấp có thẩm quyền các biện pháp, chủ trương, chính sách để hỗ trợ, tạo điều kiện cho người nước ngoài cư trú tại Việt Nam trong thời gian ảnh hưởng bởi dịch bệnh.

Áp dụng "tự động gia hạn tạm trú" (nghĩa là người nước ngoài không phải đến cơ quan quản lý xuất nhập cảnh để làm thủ tục gia hạn tạm trú mà vẫn được công nhận cư trú hợp pháp, được xuất cảnh khi có điều kiện) đối với người nước ngoài nhập cảnh từ sau ngày 01/3/2020 theo diện miễn thị thực, nhập cảnh bằng thị thực điện tử hoặc thị thực du lịch chưa thể xuất cảnh do ảnh hưởng của dịch Covid-19. Trường hợp nhập cảnh trước ngày 01/3/2020 nếu chứng minh được mắc kẹt do dịch bệnh thì cũng được xem xét áp dụng "tự động gia hạn tạm trú". Tạo điều kiện để cơ quan đại diện ngoại giao các nước bảo lãnh đề nghị gia hạn tạm trú cho công dân của họ để chờ xuất cảnh; miễn xử phạt vi phạm hành chính đối với trường hợp có lý do chính đáng hoặc bất khả kháng. Hỗ trợ cấp thị thực cho người nước ngoài có hộ chiếu sắp hết hạn nhưng chưa được cấp hộ chiếu mới do ảnh hưởng của dịch trên cơ sở công hàm xác nhận, đề nghị của cơ quan đại diện ngoại giao nước đó. Hỗ trợ gia hạn tạm trú đối với người nước ngoài về Việt Nam thăm thân được thân nhân ở Việt Nam bảo lãnh; người nước ngoài vào du lịch nếu được công ty lữ hành quốc tế bảo lãnh, cam kết quản lý phối hợp với cơ quan chức năng trong khi chờ xuất cảnh;

Để đảm bảo thực hiện "mục tiêu kép" của Chính phủ, vừa bảo đảm an toàn phòng chống dịch, vừa góp phần hỗ trợ các doanh nghiệp tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy sản xuất kinh doanh, phát triển kinh tế, người nước ngoài đang làm việc tại các tổ chức, doanh nghiệp và đã được UBND (hoặc Sở Lao động - Thương binh, Xã hội) tỉnh, thành phố chấp thuận sử dụng lao động nước ngoài, đang làm thủ tục xin giấy phép lao động hoặc xác nhận miễn giấy phép lao động; người nước ngoài đang mắc kẹt tại Việt Nam chưa thể xuất cảnh và có nhu cầu làm việc được các doanh nghiệp bảo lãnh đề nghị để hỗ trợ sản xuất kinh doanh được gia hạn tạm trú trong thời gian ngắn phù hợp quy định của Luật. Cần lưu ý là đối với người nước ngoài thuộc diện nêu trên phải thực hiện khai báo tạm trú và đảm bảo khai báo y tế theo đúng quy định.
 
Cán bộ chiến sỹ Cục Quản lý xuất nhập cảnh đảm bảo các quy định phòng chống dịch Covid-19 khi thực hiện nhiệm vụ

Việc khẩn trương tổ chức triển khai thực hiện các chính sách hỗ trợ người nước ngoài bị mắc kẹt tại Việt Nam chưa thể xuất cảnh do ảnh hưởng của dịch Covid-19 nêu trên đã góp phần bảo đảm hoạt động kinh tế bình thường trong nước, mặt khác nâng cao vị thế của Việt Nam trong bạn bè quốc tế, đáp ứng yêu cầu đối ngoại, thể hiện tính nhân văn, nhân đạo, đồng thời vẫn bảo đảm công tác quản lý, ngăn chặn người nước ngoài cư trú trái phép. Cục Quản lý xuất nhập cảnh đã nhận được nhiều công hàm cảm ơn của cơ quan đại diện ngoại giao nhiều nước như Nga, Úc, Hoa Kỳ, Ucraina, Thái Lan, Thụy Điển, Phái đoàn liên minh châu Âu… vì đã hỗ trợ công dân của họ trong các thủ tục về nhập cảnh, xuất cảnh, cư trú trong giai đoạn dịch Covid-19.

Đến nay, mặc dù nhiều nước đã kiểm soát tốt dịch bệnh, triển khai việc tiêm vắc-xin phòng Covid-19 trên diện rộng, tuy nhiên, tình hình dịch Covid-19 trong khu vực và trên thế giới vẫn còn diễn biến phức tạp. Số lượng người nước ngoài nhập cảnh Việt Nam trong thời gian tới phụ thuộc vào diễn biến dịch của các nước và công tác kiểm soát dịch bệnh ở trong nước, nếu có tăng đột biến, chỉ xảy ra sau khi các nước công bố hết dịch. Cục Quản lý xuất nhập cảnh sẽ tiếp tục bám sát các chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và lãnh đạo Bộ Công anvề biện pháp liên quan đến nhập xuất cảnh của người nước ngoài nhằm đảm bảo phòng, chống dịch Covid-19, phù hợp với tình hình dịch bệnh trong nước cũng như trên thế giới, kịp thời tham mưu, đề xuất cấp có thẩm quyền về biện pháp, chủ trương, chính sách về nhập cảnh, xuất cảnh, cư trú của người nước ngoài, góp phần thực hiện "mục tiêu kép" của Chính phủ, vừa đảm bảo an toàn phòng chống dịch, vừa góp phần hỗ trợ các doanh nghiệp tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy sản xuất kinh doanh, phát triển kinh tế đồng thời sẽ tiếp tục tăng cường công tác quản lý cư trú đối với người nước ngoài, hạn chế tình trạng người nước ngoài cư trú lỳ, né tránh việc xuất cảnh về nước để tiếp tục ở lại Việt Nam tránh dịch.

Tuấn Việt